ΝΕΑ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΓΙΑ ΑΥΘΑΙΡΕΤΑ

Με αφορµή ερωτήµατα πολιτών επί των διατάξεων του Κεφαλαίου Α' του ν. 4178/13 και του τρόπου υπολογισµού του ενιαίου ειδικού προστίµου, με νέα του εγκύκλιο το ΥΠΕΚΑ διευκρινίζει τα εξής :

1. Η οικοδοµική άδεια δεν αποτελεί τίτλο ιδιοκτησίας. Είναι διοικητική πράξη που πιστοποιεί ότι τα κτίσµατα στο οικόπεδο/γήπεδο είναι νοµίµως υφιστάµενα, εφ' όσον έχουν ανεγερθεί σύµφωνα µε τις µελέτες που τη συνοδεύουν και δεν αφορά στην κυριότητα των επί µέρους τµηµάτων ή του συνόλου των κτισµάτων. Η κυριότητα ενός κτίσµατος ή τµήµατός του (π.χ. κατάστηµα, διαµέρισµα, ολόκληρη στάθµη ορόφου ή pilotis κ.λ.π.), καθώς και των κοινόκτητων / κοινόχρηστων τµηµάτων του κτιρίου ή του οικοπέδου / γηπέδου εφόσον υπάρχουν, προκύπτει από τα συµβόλαια.
2. Κατά τον έλεγχο της νοµιµότητας των υφισταµένων κτισµάτων είναι δυνατή η εφαρµογή των οριζοµένων στην παρ. 9 του άρθρου 6 του ν. 4030/11, όπως ισχύει µετά την τροποποίησή της µε την παρ. 3 του άρθρου 29 του ν. 4067/12 (ΦΕΚ 79 Α'), εφ' όσον πληρούνται οι σχετικές προϋποθέσεις, δεδοµένου ότι στις διατάξεις του ν. 4178/13 δεν ορίζεται διαφορετικά.
3. Σε συνέχεια των αναφεροµένων στην παρ. Γ του ΠΑΡΑΤΗΜΑΤΟΣ 1 της Εγκυκλίου 3/13 διευκρινίζεται ότι εφαρµόζεται ο µικρότερος συντελεστής 3β για άλλη κατοικία (0,5 ή 0,6 κατά περίπτωση τιµής ζώνης).
4. Επισηµαίνεται ιδιαίτερα ότι κατά τα οριζόµενα στην παρ. 10 του άρθρου 4 της υπ' αριθ. 2254/5-9-2013 Υ.Α. (ΦΕΚ 2184 Α') η προθεσµία µεταφοράς στις διατάξεις του ν. 4178/13 των δηλώσεων του ν. 4014/11 µε ληξιπρόθεσµες οφειλές ή αρχική υποβολή, δηλ. αυτών για τις οποίες είχαν εφαρµογή τα εδάφια (γ) και (δ) της παρ. 8 του άρθρου 24 του ν. 4014/11, λήγει 6-2-2014, ισχύουσας κατά τα λοιπά της προθεσµίας της παρ. 1 του άρθρου 2 της ως άνω απόφασης για την υποβολή των απαραίτητων δικαιολογητικών.
5. Είναι δυνατή η περαίωση της διαδικασίας υπαγωγής αυθαίρετης αλλαγής χρήσης στο ν. 3843/10 από την οικεία Υ∆ΟΜ στις εξαιρετικές περιπτώσεις που το ανείσπρακτο πρόστιµο υπολείπεται των 50 €.

ΝΕΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΥΘΑΙΡΕΤΑ

Περαιτέρω διευκολύνσεις για τους ιδιοκτήτες αυθαιρέτων που εντάσσονται στο νέο καθεστώς αντιμετώπισης της αυθαίρετης δόμησης (ν. 4178/13) προωθεί ο υπουργός αναπληρωτής Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Σταύρος Καλαφάτης, Σύμφωνα με πληροφορίες, οι νέες διευκολύνσεις αφορούν κυρίως τρίτεκνους και πολύτεκνους, ενώ δίνεται οριστική λύση σε όσους είχαν ενταχθεί στο νόμο 3843/2010 για την τακτοποίηση ημιυπαιθρίων («νόμος Μπιρμπίλη») και δεν είχαν αποπληρώσει τα σχετικά πρόστιμα.
Παράλληλα, δίνεται η δυνατότητα σε όσους έχουν ενταχθεί στο «νόμο Παπακωνσταντίνου» για την τακτοποίηση αυθαιρέτων (ν. 4014/11) και έχουν πληρώσει μόνο τα προβλεπόμενα παράβολα ή σταμάτησαν να πληρώνουν τα σχετικά πρόστιμα, να ενταχθούν και στο «νόμο Καλαφάτη» μέχρι τις 6 του ερχόμενου Φεβρουαρίου με συμψηφισμό των ποσών που έχουν καταβάλει και όσων προβλέπει ο νέος νόμος.
Ειδικότερα, όσον αφορά τρίτεκνους και πολύτεκνους, θα έχουν πλέον τη δυνατότητα να εκπίπτουν έως και 80% των προβλεπόμενων προστίμων για τη νομιμοποίηση των αυθαιρέτων, προσκομίζοντας είτε το εκκαθαριστικό της εφορίας, είτε πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης. Έτσι, οι πολύτεκνοι θα έχουν έκπτωση 80% για την κύρια και 50% για τη δευτερεύουσα κατοικία. Οι τρίτεκνοι με ατομικό εισόδημα έως 25.000 ή οικογενειακό έως 40.000 θα έχουν έκπτωση 70% για την κύρια κατοικία. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων που έχουν ενταχθεί στο «νόμο Παπακωνοταντίνου» (ν. 4014/11) καλούνται να υπαχθούν και στο νέο νόμο για την αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης 4178/13, «νόμος Καλαφάτη», άσχετα αν έχουν εξοφλήσει τα πρόστιμα ή όχι. Κι αυτό, γιατί ο «νόμος Παπακωνσταντίνου» έχει κριθεί αντισυνταγματικός από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Θα γίνει συμψηφισμός των ποσών που έχουν καταβληθεί με τα όσα ορίζει ο νέος νόμος και εάν έχουν καταβληθεί περισσότερα, θα επιστραφούν.
Παράλληλα, δίνεται η δυνατότητα σε όσους δεν έχουν ακόμη εντάξει το αυθαίρετο τους σε κάποια από τις ρυθμίσεις τακτοποίησης (ν. 3843/2010 τακτοποίηση ημιυπαιθρίων «νόμος Μπιρμπίλη» ή ν. 4014/11 «νόμος Παπακωνσταντίνου») να ενταχθούν μέχρι το τέλος του 2014 στο νέο «νόμο Καλαφάτη», ώστε να αποφύγουν τυχόν «παρατράγουδα» με κυρώσεις, καθώς θα γίνεται διασταύρωση των στοιχείων από τέσσερις διαφορετικές ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων, στα υπουργεία Περιβάλλοντος και Οικονομικών, στην εταιρία του Κτηματολογίου και στη ΔΕΗ.
Σημειώνεται ότι η μεταφορά των δηλώσεων από το ν. 4014/11, «νόμος Παπακωνσταντίνου», στο νέο νόμο γίνεται μετά από σχετική αίτηση του ενδιαφερομένου. Συγκεκριμένα, όσοι έχουν ενταχθεί στο «νόμο Παπακωνσταντίνου» και έχουν ήδη καταβάλει παράβολο και η διαδικασία εξόφλησης του προστίμου έχει ολοκληρωθεί, είτε βρίσκεται σε εξέλιξη, καλούνται να υποβάλουν απλή δήλωση υπαγωγής στο νέο νόμο του ΥΠΕΚΑ. Η δήλωση θα γίνει με απλή συμπλήρωση ηλεκτρονικής φόρμας μέσω του συστήματος δηλώσεων αυθαιρέτων, που διαχειρίζεται το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, μέσω μηχανικού.
Έχει σημασία να τονιστεί ότι μέχρι στιγμής οι αιτήσεις υπαγωγής στο νέο νόμο ξεπερνούν τις 70.000, με μέσο ρυθμό 700 δηλώσεις ημερησίως

Ριζικές αλλαγές στις άδειες και τους όρους δόμησης

Εκ βάθρων αλλαγές στον χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό προωθεί το υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ). Στόχος, όπως διαφαίνεται από σχέδιο νόμου το οποίο έχει στη διάθεσή του «Το Βήμα», είναι η εξυπηρέτηση των επενδυτών στο όνομα της ανάπτυξης, εις βάρος όμως του αστικού και φυσικού περιβάλλοντος.
Έτσι, στο εξής οι Περιφερειακές Χωροταξικές Στρατηγικές και τα Δημοτικά Χωροταξικά Σχέδια Ανάπτυξης (πρώην Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια) θα μπορούν να τροποποιούνται ανά πάσα στιγμή προκειμένου να ενσωματώσουν κάποιο νέο έργο. Ούτε οι προστατευόμενες περιοχές θα μείνουν αλώβητες, καθώς γύρω από τους αυτοκινητοδρόμους, τις Εθνικές ή Επαρχιακές Οδούς που τις διασχίζουν θα δημιουργηθεί μια ζώνη 200 μέτρων όπου, κατά παρέκκλιση, θα επιτρέπεται η δόμηση.
Ριζικές είναι οι αλλαγές και στη μεταφορά συντελεστή δόμησης. Το ΥΠΕΚΑ επιχειρεί να δώσει λύση στο χάος που επικρατεί εδώ και δεκαετίες με τη μεταφορά συντελεστή δόμησης, ανοίγοντας ωστόσο πολύ την «ψαλίδα». Ειδικότερα, οι ζώνες υποδοχής συντελεστή θα καθορίζονται από τα Δημοτικά Χωροταξικά Σχέδια Ανάπτυξης (πρώην Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια), τα οποία θα εκπονούνται από τους δήμους. Αυτές οι περιοχές υποδοχής θα εντάσσονται σε εγκαταλελειμμένους οικισμούς, σε οικισμούς με πληθυσμό πάνω από 200 κατοίκους και 300 οικίες, σε οικισμούς με λιγότερους από 200 κατοίκους ανεξάρτητα από τον αριθμό των οικιών και σε περιοχές που θα επιλέγονται από το υπουργείο.
Ως περιοχές υποδοχής συντελεστή μπορούν να ορίζονται και δημόσιες χορτολιβαδικές και βραχώδεις εκτάσεις, εφόσον παραχωρούνται προς το Δημόσιο εκτάσεις (ανά την επικράτεια) ίσης αξίας μέσω της Τράπεζας Γης. Στην Αττική, τη Θεσσαλονίκη, το Ηράκλειο Κρήτης και σε περιοχές με υψηλή πολεοδομική επιβάρυνση εξαιτίας της νομιμοποίησης αυθαιρέτων δεν θα μπορούν να χωροθετούνται ζώνες συγκέντρωσης συντελεστή δόμησης.
Από στρατόπεδα ως βιομηχανίες
Οι ζώνες που θα υποδέχονται τους συντελεστές δόμησης δεν μπορεί να είναι μικρότερες από 5.000 στρέμματα, θα πρέπει να απέχουν το πολύ 10 χιλιόμετρα από το κοντινότερο οικιστικό κέντρο και για την πολεοδόμησή τους θα ακολουθηθεί η διαδικασία ιδιωτικής πολεοδόμησης ή επέκτασης των σχεδίων πόλης. Θα είναι αποκλειστικά αμιγούς κατοικίας, ενώ ορίζεται μέγιστη αρτιότητα οικοπέδων τα 400 μέτρα και μέγιστος συντελεστής δόμησης 0,5.
Στις περιοχές αυτές, όπως αναφέρεται στο άρθρο 19 του νομοσχεδίου, θα μπορεί πλέον να μεταφέρεται συντελεστής δόμησης από:

• Θεσμοθετημένους ή χαρακτηρισμένους κοινόχρηστους χώρους σε περιοχές εγκεκριμένων σχεδίων πόλης, για τους οποίους οι ιδιοκτήτες δεν έχουν αποζημιωθεί από τον δήμο ώστε να αποδοθούν σε κοινή χρήση.
• Υπολειπόμενους συντελεστές δόμησης διατηρητέων κτιρίων, οικοπέδων αρχαιολογικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος και λοιπών κτιρίων.
• Πρώην στρατόπεδα τα οποία αποδίδονται σε κοινή χρήση.
• Κτίρια ιδιοκτησίας του Δημοσίου που πρόκειται να αποσυρθούν.
• Δημόσιες εκτάσεις ή παλιές υποδομές που συνορεύουν με εγκεκριμένα σχέδια πόλης και παραμένουν εκτός σχεδίου προκειμένου να περιορισθεί η δόμηση.
• Παλαιές ή εγκαταλελειμμένες τουριστικές και βιομηχανικές μονάδες σε εκτός σχεδίου περιοχές.
• Περιοχές υλοποιημένης ή θεσμοθετημένης δόμησης όπου υπάρχει περιβαλλοντική υστέρηση στο ισοζύγιο και χρειάζεται ανάσχεση της δόμησης.
• Ακίνητα για τα οποία ισχύουν απαγορεύσεις δόμησης από δημόσιες παρεμβάσεις.
• Ακίνητα οικοδομικών συνεταιρισμών τα οποία βρίσκονται εν όλω ή εν μέρει εντός ιδιωτικών δασικών εκτάσεων.

Προς έναν ευέλικτο σχεδιασμό
Η χωροταξική και πολεοδομική νομοθεσία αλλάζει άρδην με το νομοσχέδιο «Χωροταξική και πολεοδομική μεταρρύθμιση, χρήσεις γης και άλλες διατάξεις» που ετοιμάζει το ΥΠΕΚΑ. Στόχος είναι η δημιουργία ενός ευέλικτου χωροταξικού σχεδιασμού τον οποίο ευαγγελίζονται και προωθούν εδώ και καιρό στελέχη τόσο του ΥΠΕΚΑ όσο και των υπουργείων Τουρισμού και Ανάπτυξης. Ενός «πολυεργαλείου», δηλαδή, το οποίο θα μπορεί να τροποποιείται ανά πάσα στιγμή και μάλιστα σε μεγάλη κλίμακα.
Σύμφωνα με το κείμενο του σχεδίου νόμου, το οποίο βρίσκεται στο τελικό στάδιο της επεξεργασίας του, ορίζονται δύο επίπεδα σχεδιασμού: το εθνικό το οποίο θα υλοποιείται με ευθύνη του ΥΠΕΚΑ και οι περιφερειακές στρατηγικές που θα εγκρίνονται από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Αποτελεί ωστόσο ζητούμενο τι θα συμβεί με τα Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού τα οποία εκπονούνται σήμερα και ολοκληρώνονται έως το καλοκαίρι από τη Διεύθυνση Χωροταξίας του ΥΠΕΚΑ με ορίζοντα υλοποίησης μέχρι το 2020.
Πάντως, το νομοσχέδιο προβλέπει προσαρμογή του σχεδιασμού στις αναπτυξιακές απαιτήσεις. Ετσι, κατ' εξαίρεση, οι Περιφερειακές Στρατηγικές όπως και τα Δημοτικά Χωροταξικά Σχέδια Ανάπτυξης (πρώην ΓΠΣ) θα μπορούν να τροποποιούνται προκειμένου να ενσωματωθούν έργα εθνικής σημασίας, δημόσιας ωφέλειας, έργα ΕΣΧΑΔΑ και ΕΣΧΑΣΕ (τα «fast track» Ειδικά Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης Δημόσιων Ακινήτων) ή άλλες στρατηγικές επενδύσεις, έργα και δράσεις εθνικών ή ευρωπαϊκών προγραμμάτων τα οποία δεν περιλαμβάνονταν στον αρχικό σχεδιασμό.
Βιομηχανικές περιοχές δίπλα σε πόλεις και χωριά
Σε κάθε δήμο, το Δημοτικό Χωροταξικό Σχέδιο Ανάπτυξης θα ορίζει μια περιοχή στην οποία θα επιτρέπεται η ανάπτυξη παραγωγικών και επιχειρηματικών δραστηριότητων και μια άλλη βιομηχανικού χαρακτήρα. Οι συγκεκριμένες περιοχές, ολόκληρες ή τμήματά τους, θα πολεοδομούνται και θα λειτουργούν ως υποδοχείς αυτών των δραστηριοτήτων.
Οι ζώνες αυτές, ωστόσο, θα μπορούν να χωροθετούνται πολύ κοντά σε πόλεις και οικισμούς, καθώς από τη στιγμή που θα εγκρίνεται ένα Δημοτικό Χωροταξικό Σχέδιο Ανάπτυξης θα παύουν να ισχύουν και οι περιορισμοί που θέτει το Προεδρικό Διάταγμα 24/5/85 (ΦΕΚ 270Δ). Σήμερα, βάσει του συγκεκριμένου ΠΔ απαγορεύεται η ανέγερση νέων βιομηχανικών εγκαταστάσεων μέσης και υψηλής όχλησης σε ζώνη 700 μέτρων γύρω από πόλεις και οικισμούς με πληθυσμό από 2.000 ως 10.000 κατοίκους και σε ζώνη 1.000 μέτρων σε πόλεις μεγαλύτερες των 10.000 κατοίκων.
Στους δήμους με έντονη κτηνοτροφική δραστηριότητα θα δημιουργούνται κτηνοτροφικά πάρκα σε εκτός σχεδίου περιοχές, με στόχο την κοινή χρήση και αξιοποίηση των υποδομών (δρόμοι, εγκαταστάσεις, δίκτυα ηλεκτρισμού και ύδρευσης/αποχέτευσης, δίκτυα διαχείρισης των απορριμμάτων και αποβλήτων).
Ενίσχυση σε προβληματικές περιοχές
Σε περιοχές με κρίσιμα προβλήματα (π.χ. τόποι με εκτεταμένες δραστηριότητες εξόρυξης, πληγείσες περιοχές από φυσικές ή άλλες καταστροφές κ.λπ.) μπορεί να θεσπίζονται ειδικά καθεστώτα οικονομικής ενίσχυσης για τις επιχειρήσεις που εγκαθίστανται εκεί ή να επιβάλλονται ανταποδοτικά τέλη στα νομικά ή φυσικά πρόσωπα που αναπτύσσουν εκεί τις δραστηριότητές τους.
Στις εκτός σχεδίου περιοχές όπου δεν έχουν καθοριστεί χρήσεις (όπως περιοχές προστασίας, κατοικίας με εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο, υποδοχής συντελεστή δόμησης, ιδιωτικής πολεοδόμησης, βιομηχανική περιοχή κ.λπ.) θα επιτρέπονται όλες οι χρήσεις των εκτός σχεδίου περιοχών καθώς και εγκαταστάσεις και δραστηριότητες χαμηλής και μέσης όχλησης.
Ζώνη δόμησης στις προστατευόμενες περιοχές
Τη δημιουργία μιας ζώνης 200 μέτρων γύρω από αυτοκινητοδρόμους, Εθνικές ή Επαρχιακές Οδούς οι οποίες βρίσκονται εντός περιοχών ή ζωνών προστασίας προτείνει το νομοσχέδιο του ΥΠΕΚΑ. Στις περιοχές αυτές, κατά παρέκκλιση από κάθε άλλη διάταξη, θα επιτρέπεται η χορήγησης έγκρισης δόμησης και άδειας δόμησης σε ακίνητα με πρόσωπο επί των οδών αυτών καθώς και σε όσα βρίσκονται σε βάθος ως 200 μέτρα. Στο κείμενο του νομοσχεδίου δεν διευκρινίζεται εάν, κατά παρέκκλιση, η συγκεκριμένη διάταξη θα ισχύσει και για τις προστατευόμενες περιοχές για τις οποίες έχουν ήδη καθοριστεί με Προεδρικό Διάταγμα χρήσεις γης, όροι και περιορισμοί.
Πρακτικά και τουλάχιστον σε περιοχές μεγάλου οικονομικού ενδιαφέροντος, η πιθανότερη κατάληξη θα είναι η «γραμμική ανάπτυξη» κατά μήκος των οδών, με αποτέλεσμα τον κατακερματισμό οικοτόπων και προστατευόμενων περιοχών. Σε κάθε περίπτωση, η έγκριση δόμησης και άδεια δόμησης θα χορηγείται σύμφωνα με τις χρήσεις γης και τους όρους δόμησης που ίσχυαν πριν από τον καθορισμό της περιοχής προστασίας.
Στα ακίνητα αυτά θα επιτρέπεται η εγκατάσταση μη οχλουσών δραστηριοτήτων, δηλαδή κατοικίες, εγκαταστάσεις αναψυχής, χονδρεμπόριο, πολιτιστικά κτίρια, κτίρια αποθήκευσης, γήπεδα στάθμευσης, πρατήρια καυσίμων κ.ά.
Διοικητικές Πράξεις οι οποίες έχουν εκδοθεί σε ακίνητα εντός των παραπάνω εκτάσεων θα θεωρούνται έγκυρες και ισχυρές εφόσον δεν έχουν ακυρωθεί με αμετάκλητη δικαστική απόφαση. Σε αυτά τα ακίνητα (στα οποία μπορεί να περιλαμβάνονται και νομιμοποιημένα αυθαίρετα) θα επιτρέπεται η χορήγηση έγκρισης δόμησης και άδειας δόμησης για επέκταση, τροποποίηση ή εκσυγχρονισμό κτιρίων και εγκαταστάσεων καθώς και η ανανέωση των περιβαλλοντικών όρων.
Για δραστηριότητες που πρόκειται να εγκατασταθούν και να λειτουργήσουν εντός προστατευόμενων περιοχών (όχι στις Ζώνες Απόλυτης Προστασίας), θα πρέπει παράλληλα με τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων να κατατίθεται και ειδική μελέτη οικολογικής αξιολόγησης, η οποία θα εγκρίνεται από τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης.
Η γνωμοδότηση του φορέα διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών δεν είναι δεσμευτική για την προώθηση της περιβαλλοντικής διαδικασίας και την έκδοση της Απόφασης Εγκρισης Περιβαλλοντικών Ορων. Οπότε, εάν είναι αρνητική αλλά πληρούνται οι υπόλοιπες προϋποθέσεις, οι αρμόδιες υπηρεσίες, όπως αναφέρεται στο νομοσχέδιο, υποχρεούνται να προωθήσουν τη διαδικασία της περιβαλλοντικής αδειοδότησης και να μη χρονοτριβούν.